ایران و ایالات متحده از توافق دور و دورتر می‌شوند علی باقری: ما هرگز از گنجینه سیاست خارجی برای موفقیت دیپلماسی هزینه نخواهیم كرد، بلكه خود را فدای تحقق اهداف سیاست خارجی می‌كنیم سارا معصومی علی باقری، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران و رییس هیات مذاكره‌كننده در مذاكرات احیای برجام پس از مدت‌ها سكوت درباره روند این مذاكرات روز پنجشنبه بخش‌هایی از سخنرانی خود در كنگره كانون دانشگاهیان ایران اسلامی در دانشگاه تهران را در قالب 14 توییت به زبان فارسی و انگلیسی منتشر كرد. معاون سیاسی وزیر خارجه در یكی از این توییت‌ها نوشت: «ما هرگز از گنجینه سیاست خارجی برای موفقیت دیپلماسی هزینه نخواهیم كرد، بلكه خود را فدای تحقق اهداف سیاست خارجی می‌كنیم.» درحالی كه این جمله علی باقری با پرسش‌های بسیاری در فضای مجازی روبه‌رو شد، در متن خبری كه خبرگزاری فارس از سخنرانی معاون سیاسی وزیر خارجه منتشر كرده در توضیح این جمله به نقل از باقری آمده است: «به عبارت دیگر برای اینكه خود را مردان موفق در میدان دیپلماسی نشان بدهیم، حاضر نیستیم تا در قبال اصول و مبانی سیاست خارجی و خطوط قرمز نظام تساهل و تسامح كنیم، بلكه هنر دیپلماسی آن است كه مردان خود را فدا كند تا اهداف سیاست خارجی محقق شود.» بسیاری از كاربران این بخش از سخنان علی باقری را طعنه به وزیر خارجه و هیات مذاكره‌كننده دولت دوازدهم و سیزدهم دانستند و برخی آنها در بخش نظرات انتقادهای تند و تیزی ر ا نسبت به روش مذاكراتی هیات مذاكره‌كننده دولت سیزدهم در قریب به 9 ماه گذشته وارد دانستند. در حالی كه توییت‌های معاون سیاسی وزیر خارجه نه نشان از به‌ثمر رسیدن مذاكرات وین برای احیای برجام داشت و نه می‌توان آن را دال بر رسیدن قطار مذاكرات به خط پایانی و اعلام مرگ برجام دانست، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه صبح روز جمعه تلاش كرد با انتشار یك توییت هم فضای به وجود آمده در نتیجه توییت‌های منتشر شده از معاون خود را تلطیف كند و هم به تحریم‌های جدید وزارت خزانهداری ایالات متحده علیه ایران پاسخ بدهد. وزیر خارجه در یك توییت نوشت: «جمهوری اسلامی ایران از مسیر مذاكره منتج به نتیجه فاصله نمی‌گیرد. ما به قانون مجلس (قانون اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها) پایبندیم؛ مذاكره را ادامه می‌دهیم، امریكا را به واقع‌بینی و فاصله گرفتن از جنون تحریم جدید و آژانس را به رفتار فنی و اجتناب از اقدام سیاسی فرامی‌خوانیم. تردیدی به خود راه نمی‌دهیم كه تحریم‌ها را بی‌اثر كنیم.» هرچند كه معاون سیاسی وزیر خارجه چه در سخنرانی و چه در فضای توییتر از اشاره مستقیم به وضعیت مذاكرات وین سرباز زد اما قرار گرفتن مذاكرات در بن‌بست در چهارماه اخیر به حدی افكار عمومی را نسبت به نتیجه فرجام برجام حساس كرده كه بسیاری از كاربران از فرصت به وجود آمده برای انتقاد از عدم گزارش‌دهی رییس هیات مذاكره‌كننده به مردم درباره مهم‌ترین پرونده سیاست خارجی استفاده كردند و پرهیز او از این اقدام را به نبود اراده سیاسی در او برای به ثمر رساندن مذاكرات وین تعبیر كردند. این درحالی است كه در آن سوی میدان، برخی با استناد به سخنان سال گذشته رهبری درباره رویكرد ایران در حوزه سیاست خارجی تاكید كردند كه وزارت خارجه تنها مجری سیاست‌های نظام است و تصمیم نهایی درباره احیای برجام برعهده مراجع دیگری جز این وزارتخانه است. سخنان كلی علی باقری درباره دیپلماسی و توییت مشخص وزیر خارجه درباره مذاكرات وین با مجموعه‌ای از تحولات و اظهارنظرها درباره برجام همراه بود. از یك‌سو وزارت خزانهداری ایالات متحده اسامی ۲ فرد و ۹ شركت را كه ادعا می‌كند بخشی از شبكه دور زدن تحریم‌ها علیه ایران هستند را در فهرست تحریم‌ها قرار داده و از سوی دیگر «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنرانی خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام كرد كه زمان تصمیم‌گیری درباره احیا و اجرای برجام اكنون است. همزمان یك دیپلمات اروپایی در گفت‌وگو با شبكه العربیه با ابراز نگرانی از روند مذاكرات رفع تحریم‌ها در وین، درخصوص شكست مذاكرات هشدار داده و گفت كه شكست مذاكرات هسته‌ای با ایران موجب بروز «چالش‌های خطرناكی» می‌شود و همزمان تاثیر منفی بر روابط اروپا بر ایران می‌گذارد. خزانهداری ایالات متحده: شركت‌های صوری ایران را تحریم كردیم معاون اقتصادی وزیر خارجه ایران: شركت‌های جدید قابل راه‌اندازی است مذاكرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده ادامه دارد، ایالات متحده همگام با تروییكای اروپایی حاضر در برجام (بریتانیا، فرانسه و آلمان) قطعنامه‌ای را علیه ایران در شورای حكام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تصویب رسانده است، تهران در پاسخ به این قطعنامه، اتصال 27 دوربین فراپادمانی را در تاسیسات هسته‌ای قطع كرده است، وزارت خزانهداری امریكا تحریم‌های جدیدی را بر فروش محصولات پتروشیمی ایران وضع كرد. سخنگوی وزارت امور خارجه امریكا اعلام كرد كه امكان بازگشت دوجانبه به توافق هسته‌ای با ایران وجود دارد. مجموعه این تحولات نشان می‌دهد كه ایران و ایالات متحده به عنوان دو طرف اصلی این مذاكرات تصمیم گرفته‌اند با بی‌پاسخ نگذاشتن هیچ كدام از اقدام‌های یكدیگر، سطح تنش را افزایش بدهند تا شاید نتیجه اصطكاك بیشتر، كوتاه آمدن دیگری و حصول توافق باشد. روشی پرریسك كه هیچ ضمانتی هم برای موفقیت آن وجود ندارد اما برخی معتقدند طولانی شدن سكون مذاكراتی در چهارماه اخیر، رسیدن به چنین وضعیتی را اجتناب ناپذیر كرده بود. تحریم جدید ایالات متحده كه مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر خارجه می‌گوید جدید نیست، چه حوزه‌هایی را شامل می‌شود؟ روز پنجشنبه، دفتر كنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانهداری امریكا اعلام كرد شبكهای را كه به ایران برای دور زدن تحریم‌ها و فروش محصولات پتروشیمی این كشور كمك می‌كنند را در فهرست تحریم‌ها قرار داده است. براساس ترجمه خبرگزاری فارس، در بیانیه وزارت خزانهداری آمده است: «امروز دفتر كنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانهداری امریكا شبكهای از تولیدكنندگان محصولات پتروشیمی ایران و همچنین شركت‌های صوری مستقر در جمهوری خلق چین و امارات عربی متحده كه حامی شركت پتروشیمی تریلیانس و شركت بازرگانی پتروشیمی ایران هستند را در فهرست تحریم قرار داد. این دو شركت در فروش محصولات پتروشیمی ایران در خارج از این كشور نقش اساسی دارند. این شبكه با حمایت از فروش محصولات پتروشیمی ایران به مشتری‌هایی در جمهوری خلق چین و سایر نقاط آسیای شرقی به انجام تراكنش‌های بین‌المللی و دور زدن تحریم‌ها كمك می‌كند.» یك مقام وزارت خزانهداری امریكا، به‌رغم اعمال این تحریم مدعی شده كه واشنگتن دنبال بازگشت به برجام است. برایان نلسون، دستیار وزیر خزانهداری امریكا در امور تروریسم و اطلاعات مالی گفت: «ایالات متحده امریكا، مسیر دیپلماسی معنادار برای بازگشت دوجانبه به پایبندی به برنامه جامع اقدام مشترك را دنبال می‌كند. بدون توافق، ما به استفاده از اختیارات تحریمی خود برای محدود كردن صادرات نفت، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی از ایران ادامه خواهیم داد.» مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه شامگاه پنجشنبه در پی تحریم شبكه فروش پتروشیمی ایران توسط وزارت خزانهداری امریكا در گفت‌وگویی تلویزیونی گفت: فرآورده‌ها و پتروشیمی ما تحریم بوده ولی ما به صورت نرمال از مسیرهای مختلف كار فروش‌مان ادامه داشته و ادامه خواهد یافت و مشكلی در روند كار ما ایجاد نخواهد كرد. البته امریكایی‌ها هر روز به بهانه‌های مختلف افرادی را جزو لیست تحریم خود قرار می‌دهند. اما در روند فروش فرآورده‌ها و محصولات پتروشیمی مشكلی ایجاد نخواهد شد و این روند به صورت نرمال ادامه خواهد یافت. امریكایی‌ها می‌خواهند بگویند كه ما نظارت و كنترل می‌كنیم. جمهوری اسلامی ایران ۴۰ سال تحت تحریم است و راه‌های خاص خودش را در جهت خودكفایی، صادرات، فروش و واردات دارد و این مسائلی است كه همیشه روشن بوده و همچون روال قبل ادامه خواهد یافت. لیست تحریم‌های شركت‌ها لیست بلندبالایی است و هر روز شركت‌های مختلفی می‌تواند ایجاد شود و كار خودش را ادامه دهد.» یك دیپلمات سابق ایرانی درباره تحریم جدید امریكا علیه ایران و واكنش مهدی صفری به «اعتماد» می‌گوید: «زمانی كه معاون دیپلماسی وزارت خارجه در بخش‌هایی از واكنش به تحریم جدید به امكان راه‌اندازی شركت‌های جدید اشاره می‌كند منظور او ایجاد شبكه جدیدی برای دور زدن تحریم‌های امریكا است. شبكهای كه با هزینه بیشتر و ریسك بالاتر به فروش محصولات ایران ادامه بدهد. در چنین شرایطی درآمد ناشی از فروش محصولات پتروشیمی كم و كمتر خواهد شد، چراكه بخش قابل‌توجهی از این درآمد باید برای دور زدن تحریم هزینه شود. این وضعیت به معنای فشار بیشتر بر بودجه دولت و سخت‌تر شدن اوضاع اقتصادی خواهد بود. همزمان زمانی كه شبكه فعلی و در حال كار تحریم می‌شود، پول‌هایی كه در این شبكه‌ها رسوب داشته توسط افرادی كه این شركت‌ها را راه‌اندازی و مدیریت می‌كردند، برداشته می‌شود. همواره در جابه‌جایی شبكه‌ها، بخشی از پول‌هایی كه در آنها بوده هم به چرخه مالی دراختیار دولت ایران اضافه نمی‌شود.» همزمان با اعلام لیست تحریمی جدید علیه ایران، «جیك سالیوان»، مشاور امنیت ملی كاخ سفید در نشستی در یك اندیشكده مدعی شد كه امریكا با تحریم به اقدامات جدید هسته‌ای ایران پاسخ خواهد داد. سالیوان گفت: «گام‌هایی كه ایرانی‌ها درباره غنی‌سازی و مكانیسم‌های راستی‌آزمایی برداشته‌اند مفید نیستند و ما با افزایش فشار اقتصادی به آنها پاسخ داده‌ایم. تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال كرده‌ایم، تحریم‌های بیشتری در راه است. توپ در زمین ایران است.» به گزارش «اعتماد» به نظر می‌رسد كه دولت جو بایدن كه از سوی برخی جمهوری‌خواهان در كنگره در یك سال اخیر مورد انتقاد شدید قرار داشته در حال سختگیری بیشتر بر روند اجرای تحریم‌های یك‌جانبه علیه ایران است. مخالفان احیای برجام در كنگره ایالات متحده در یك سال گذشته جو بایدن را متهم كرده‌اند كه به منظور فضا دادن به دیپلماسی و بالابردن شانس احیای توافق هسته‌ای با ایران، چشمان خود را بر دور زدن تحریم‌های ایران در تجارت با كشورهایی مثل چین بسته است. در چند ماه اخیر گزارش‌هایی درباره رشد صادرات غیرنفتی و همچنین افزایش فروش نفت ایران منتشر شده بود كه تهران آن را نشانه موفقیت دولت سیزدهم در پیشبرد دیپلماسی اقتصادی و دور زدن تحریم‌ها می‌داند اما واشنگتن‌نشین‌ها با توجه به میزان اشراف نهادهای متفاوت اطلاعاتی و امنیتی امریكا بر خرید و فروش‌های ایران در سطح بین‌المللی آن را نتیجه سهل‌انگاری دولت بایدن در اجرای كامل سیاست فشار حداكثری علیه تهران می‌دانند. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد كه كاخ سفید همزمان با نزدیك شدن به انتخابات میان‌دوره‌ای كنگره با وضع تحریم‌های جدید علیه ایران هم تلاش كرده به انتقاد حزب رقیب درباره سهل‌انگاری در اجرای تحریم‌های یك‌جانبه علیه ایران پاسخ بدهد و هم به تهران این پیام را برساند كه در صورت عدم احیای برجام، راه‌های دور زدن تحریم را خواهد بست. در همین راستا، خبرنگار روزنامه وال‌استریت‌ژورنال روز پنجشنبه به نقل از منابعی مدعی شده دولت «جو بایدن»، تحریم‌های اعمال شده در روز پنجشنبه علیه ایران را با احیای برجام مغایر می‌داند. لاورنس نورمن در توییتر نوشت: «از برخی منابع متوجه شدم كه دولت بایدن معتقد است تحریم‌هایی كه روز پنجشنبه اعمال شده‌اند با برجام احیا شده مغایر هستند و در صورت حصول توافق، رفع خواهند شد. علاوه بر این متوجه شده‌ام كه از اروپایی‌ها خواسته شده این پیام را به ایرانی‌ها انتقال بدهند. این درحالی است كه حدود ۱۵۰ مورد تحریم قبلی كه از سوی دولت بایدن اعمال شد همگی با توافق سازگار دانسته می‌شدند و گفته شد كه در صورت احیای برجام آنها برداشته نخواهند شد.» هنری روم، كارشناس سیاست خارجی در گفت‌وگو با الجزیره تاكید می‌كند كه ایالات متحده قصد دارد هزینه‌های عدم توافق را برای ایران افزایش بدهد اما بعید است كه حركت‌هایی از این جنس به تغییر استراتژی در ایران یا تغییر رفتار چین منتهی شود مگر آنكه كاخ سفید این رفتارها را در قالب یك استراتژی بزرگ‌تر قرار بدهد. به نظر می‌رسد كه در تهران این نگاه جا افتاده كه با توجه به بازار جهانی نفت و افزایش تورم در سطح جهانی، كمپین ایالات متحده برای به صفر رساندن فروش نفت تهران مانند دوره دونالد ترامپ دیگر ممكن نباشد. ________________________________________ یك دیپلمات سابق ایرانی درباره تحریم جدید امریكا علیه ایران و واكنش مهدی صفری به «اعتماد» می‌گوید: «زمانی كه معاون دیپلماسی وزارت خارجه در بخش‌هایی از واكنش به تحریم جدید به امكان راه‌اندازی شركت‌های جدید اشاره می‌كند منظور او ایجاد شبكه جدیدی برای دور زدن تحریم‌های امریكا است. شبكهای كه با هزینه بیشتر و ریسك بالاتر به فروش محصولات ایران ادامه بدهد. در چنین شرایطی درآمد ناشی از فروش محصولات پتروشیمی كم و كمتر خواهد شد، چراكه بخش قابل‌توجهی از این درآمد باید برای دور زدن تحریم هزینه شود. این وضعیت به معنای فشار بیشتر بر بودجه دولت و سخت‌تر شدن اوضاع اقتصادی خواهد بود. همزمان زمانی كه شبكه فعلی و در حال كار تحریم می‌شود، پول‌هایی كه در این شبكه‌ها رسوب داشته توسط افرادی كه این شركت‌ها را راه‌اندازی و مدیریت می‌كردند، برداشته می‌شود. همواره در جابه‌جایی شبكه‌ها، بخشی از پول‌هایی كه در آنها بوده هم به چرخه مالی دراختیار دولت ایران اضافه نمی‌شود.»
نظرات